O Kyrie de Nepomuceno: estilo e intertextualidade

Autores/as

  • Thiago Plaça Teixeira Universidade Federal do Paraná

DOI:

https://doi.org/10.5965/2525530402012017001

Palabras clave:

Musicologia, Alberto Nepomuceno, Análise musical, Missa

Resumen

O presente artigo apresenta uma análise do Kyrie da Missa em Ré menor (1915) de Alberto Nepomuceno (1864-1920), visando identificar características estilísticas e relações de intertextualidade musical. Quanto à forma, textura e timbre, o Kyrie de Nepomuceno apresenta grande semelhança com o Kyrie da Missa Te Deum laudamus (1899), de Lorenzo Perosi (1872-1956). Quanto à harmonia, a obra denota certo caráter modal, possivelmente por influência de técnicas de harmonização do canto gregoriano. Quanto à melodia e à prosódia, nota-se certa proximidade com as linhas melódicas gregorianas, consideradas então paradigma da música sacra católica.

Descargas

Los datos de descargas todavía no están disponibles.

Biografía del autor/a

Thiago Plaça Teixeira, Universidade Federal do Paraná

Bacharel em Piano, Mestre em Música e Doutorando em Música (área de Musicologia). Atua como pianista.

Citas

ASENSIO, J. C. El canto gregoriano: Historia, liturgia, formas. Madrid: Alianza, 2016.

BAS, J. Tratado de la forma musical. Bueno Aires, Ricordi, 1947.

BOULENGER. Doutrina católica: Manual de instrução religiosa para uso dos Ginásios, Colégios e Catequistas voluntários. v. 3: Meios de santificação e Liturgia. São Paulo: Francisco Alves, 1949.

BURKHOLDER, J. Peter. INTERTEXTUALITY. In: The New Grove Dictionary of Music and Musicians. London: Macmillan, 2001. Disponível em: <http://www.oxfordmusiconline.com/subscriber/article/grove/music/52853?q=intertextuality&search=quick&source=omo_gmo&pos=1&_start=1#firsthit> Acesso em: 10/07/2016.

CIAMPA, L. Don Lorenzo Perosi. Bloomington: AuthorHouse, 2006.

CORRADO, O. Posibilidades intertextuales del dispositivo musical. In: CORRADO, O.; KREICHMAN, R.; MALACHEVSKY, J. (Eds.). Migraciones de sentidos: tres enfoques sobre lo intertextual. Santa Fe: Universidad Nacional del Litoral, Centro de Publicaciones, 1992. p. 33-51.

CORRÊA, S. A. Alberto Nepomuceno; catálogo geral. Rio de Janeiro: Funarte/Coordenação de Música, 1996. 2ª ed.

FERRETTI, P. Estetica gregoriana: trattato dele forme musicali del canto gregoriano. Roma: Pontificio Instituto di Musica Sacra, 1934.

GOLDBERG, L. G. Alberto Nepomuceno e a Missa de Santa Cecília. Anais do VI Encontro de Musicologia Histórica. Juiz de Fora, p. 146-172, 2006.

JEPPESEN, K. The style of Palestrina and the dissonance. New York: Dover Music, 2005.

KOSTKA, S.; PAYNE, D.; ALMÉN, B. Tonal Harmony: with na Introduction to Twentieth-Century Music. New York: McGraw-Hill, 2013. 7ªed.

LARUE, J. Análisis del estilo musical: pautas sobre la contribución a la música del sonido, la armonía, la melodía, el ritmo y el crecimiento formal. Barcelona: Labor, 1989.

Liber Usualis. Tournai: Desclée Company, 1961.

LISZT, F. Missa Choralis [Musikalische Werke. Serie V, Band 3]. Leipzig: Breitkopf & Härtel, 1918. Plate F.L. v 4. Partitura. Coro misto e órgão.

LISZT, F. Te Deum II [Musikalische Werke. Serie V, Band 7]. Leipzig: Breitkopf & Härtel, 1936. Plate F.L. v 65. p. 173-182. Partitura. Coro misto, órgão, 2 trompas, 2 trompetes, 2 trombones, Tímpanos ad lib.

MERRICK, P. Revolution and Religion in the Music of Liszt. Cambridge: Cambridge University Press, 2008.

MEYER, L. Style and Music: Theory, History and Ideology. Chicago: University of Chicago Press, 1996.

MILLS, B. A. Psallite sapienter: A Musician’s Practice Guide to the 1962 Roman Missal. Richmond: Church Music Association of America, 2008.

NEPOMUCENO, A. Missa: duabus vocibus aequalibus quam in honorem Virginis Immaculatae concinnavit et eminentíssimo Domino Cardinali Arcoverde dicavit. Rio de Janeiro: E. Bevilacqua & C., [s.d.]. Partitura. Coro e órgão.

NEPOMUCENO, A. Sinos de Natal. Manuscrito autógrafo. (4 p). Partitura. Piano.

NIEDERMEYER, L.; D’ORTIGUE, J. Gregorian Accompaniment: A Theoretical and Practical Treatise upon the Accompaniment of Plainsong. London: Novello, Ewer & Co., 1905.

O Paiz, Rio de Janeiro, 27 out. 1915.

PEROSI, L. Missa De Beata: col proprio della Messa “Puer” secondo la lezione dei Codici, com accompagnamento ed interludi d’organo, dedicata ai Seminaristi d’Italia. Milão: A. Bertarelli, [s.d.]. Partitura.

PEROSI, L. Missa Pontificalis. Milão: Ricordi, 1899. Partitura. Coro misto a 3 vozes e órgão.

PEROSI, L. Missa Te Deum laudamus. Milão: Ricordi, 1899. Partitura. Coro misto a 2 vozes e órgão.

PIO X. Motu Proprio Tra le sollicitude do Sumo Pontífice Pio X sobre a música sacra. 1903. Disponível em:<http://w2.vatican.va/content/pius-x/pt/motu_proprio/documents/hf_p-x_motu-proprio_19031122_sollecitudini.html>.

REESE, G. La musica en el Renacimiento. Madrid: Alianza Música, 2006. v.2.

REUS, J. B. Curso de Liturgia. Petrópolis: Vozes, 1944.

ROSE, M. Canto gregoriano: método de Solesmes. Rio de Janeiro, 1963.

STEVENSON, R. La música en las catedrales españolas del Siglo de Oro. Madrid: Alianza, 1993.

Suma teológica de São Tomás de Aquino. Disponível em: <http://permanencia.org.br/drupal/node/8>

TEIXEIRA, T. P.; DUDEQUE, N. 2016. O Sanctus de Alberto Nepomuceno: um caso de intertextualidade musical. Musica Theorica. Salvador: TeMA, p. 1-28, dez-2016.

Terceiro catecismo da doutrina cristã. Petrópolis: Vozes, 1937.

Publicado

2017-12-19

Cómo citar

TEIXEIRA, Thiago Plaça. O Kyrie de Nepomuceno: estilo e intertextualidade. Orfeu, Florianópolis, v. 2, n. 1, p. 06–47, 2017. DOI: 10.5965/2525530402012017001. Disponível em: https://www.periodicos.udesc.br/index.php/orfeu/article/view/1059652525530402012017001. Acesso em: 18 may. 2024.